Episode 15

Τα τέκνα του Ανέμου, η κληρονομιά των χαρισμάτων χωρίς σεβασμό και ταπεινοφροσύνη.

Ο Αίολος ζούσε σ’ ένα φανταστικό πλωτό νησί την Αιολία. Πολλοί εικάζουν ότι βρισκόταν βόρεια της Σικελίας και το ταύτιζαν με το νησί Λιπάρα. Μάλιστα ήταν και ένας από τους σταθμούς του Οδυσσέα.

Αίολος σημαίνει «ευκίνητος» και «πολύχρωμος», ήταν έξυπνος και πολυμήχανος είχε εφεύρει τα πανιά των πλοίων. Ήταν ευσεβής και δίκαιος και τιμούσε τους θεούς. Γι’ αυτό ο Ποσειδώνας τον έχρισε φύλακα όλων των ανέμων. Ο Αίολος ζούσε σ’ ένα παλάτι με τη γυναίκα του και τα 12 παιδιά του, έξι αγόρια και έξι κορίτσια που έχουν ζευγαρωθεί μεταξύ τους. Κρατάει όλους τους ανέμους φυλακισμένους σε μια σπηλιά και μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις τους αφήνει να βγουν μέσα από μια στενή δίοδο. Στην Οδύσσεια ο Αίολος φιλοξένησε τον Οδυσσέα για 30 μέρες. Του έδωσε οδηγίες για να γυρίσει στην Ιθάκη και του παρέδωσε τους ανέμους κλεισμένους σε ένα ασκί από τομάρι εννιάχρονου βοδιού που το έδεσε με ασημένιο νήμα. Γνωρίζουμε πως οι σύντροφοι του Οδυσσέα πίστεψαν ότι το ασκί έχει θησαυρούς και το άνοιξαν κρυφά εξαπολύοντας όλους τους ανέμους που βγήκαν με ορμή, έσκισαν τα πανιά και γύρισαν το πλοίο στην Αιολία ξανά. Ο Αίολος αρνήθηκε να βοηθήσει και δεύτερη φορά υποστηρίζοντας πως τους έχουν καταραστεί οι θεοί.

Ένας από τους γιούς του Αίολου ήταν ο Σίσυφος ήταν πρότυπο εξυπνάδας και πονηριάς. Κληρονόμησε το χάρισμα της ευφυίας από τον θεϊκό πατέρα του και το χρησιμοποίησε για βδελυρούς σκοπούς. Πανούργος καθώς ήταν επιδόθηκε σε κλεψιές κυρίως. Έκλεβε ζώα αλλά και πλούσιους ταξιδιώτες που τους ξεγελούσε με όμορφα λόγια, τους φιλοξενούσε στο παλάτι του και αφού τους λήστευε τους έδενε σ’ έναν πάσσαλο και τους συνέτριβε πετώντας τους πέτρες. Μεθυσμένος από τη δύναμη που είχε και την ατιμωρησία, σκέφτηκε να ξεγελάσει τους θεούς. Όταν ο Δίας έκλεψε μια όμορφη κοπέλα από τον πατέρα της, την έκρυψε κάπου με ασφάλεια και είπε στον Σίσυφο που ήταν η κρυψώνα. Κι ενώ υποσχέθηκε στον Δία ότι θα το κρατούσε μυστικό, με αντάλλαγμα ένα μεγάλο χρηματικό ποσό από τον πατέρα της κοπέλας πρόδωσε αμέσως τον πατέρα των θεών. Ο Δίας φυσικά επίλεξε την θανατική ποινή για τον Σίσυφο. Ο Σίσυφος όμως πάλι ξεγέλασε τους θεούς κι αυτή τη φορά τον άρχοντα του κάτω κόσμου, τον Άδη. Τον έδεσε και τον έκλεισε σ’ ένα μπουντρούμι με άσχημα αποτελέσματα. Οι άνθρωποι δεν πέθαιναν με ό,τι συνεπάγεται αυτό. Περισσότερο ενοχλήθηκε ο Άρης ο θεός του πολέμου, αφού σε ολόκληρο τον κόσμο οι άντρες σκοτωνόντουσαν στη μάχη και ευθύς ζωντάνευαν ξανά και έπιαναν τα όπλα. Τελικά ο Άρης ελευθέρωσε τον Άδη και οι δύο θεοί έστειλαν κακήν κακώς τον Σίσυφο στον κάτω κόσμο. Όμως ο Σίσυφος δεν ήταν από τους ανθρώπους που έχαναν και σκέφτηκε ένα πανούργο τέχνασμα πάλι. Όταν έφτασε στο βασίλειο των νεκρών πήγε αμέσως στην Περσεφόνη και παραπονέθηκε πως ήταν ακόμα ημιθανής και άταφος και πως ήταν απαραίτητο να γυρίσει πάλι στον πάνω κόσμο να κανονίσει την κηδεία του. Η κόρη της Δήμητρας, ευαίσθητη καθώς ήταν, τον πίστεψε και του επέτρεψε να γυρίσει. Ο Σίσυφος ήρθε πάλι στον κόσμο των θνητών χωρίς καμιά πρόθεση να γυρίσει και συνέχισε τη ζωή του όπως ακριβώς ήταν πριν, χωρίς να συνετιστεί από το πάθημά του. Δεν ξέφυγε όμως από το αετίσιο μάτι του Δία, που μόλις τον είδε και έμαθε τι είχε κάνει κατέφυγε στα μεγάλα μέσα: έστειλε τον Ερμή που ήταν πιο έξυπνος (πάντα υπάρχει κάποιος πιο έξυπνος να μην το ξεχνάμε) να τον αναγκάσει να συναντήσει την καθορισμένη του τύχη. Οι κριτές των νεκρών, Ραδάμανθυς και Μίνωας, επέβαλλαν την πιο ταιριαστή τιμωρία σ’ έναν απατεώνα όπως ο Σίσυφος, που επιπλέον είχε σκοτώσει άσπλαχνα τόσους ανθρώπους όσο ζούσε. Τοποθέτησαν έναν τεράστιο βράχο μπροστά του σε μια απότομη πλαγιά και τον υποχρέωσαν να τον σπρώχνει ως την κορυφή για να μην τον πλακώσει. Του είπαν πως αν κατάφερνε να κυλήσει τον βράχο ως την κορυφή και τον ρίξει στην απέναντι πλευρά θα τελείωνε το μαρτύριο του. Φυσικά τον ξεγέλασαν, όπως άλλωστε και ο ίδιος έκανε στη ζωή του, ξεγελούσε τους πάντες. Ήταν αδύνατον να το κατορθώσει αυτό γιατί ο βράχος ήταν βαρύς και τεράστιος και έτσι όταν έφτανε στην κορυφή του ξέφευγε και τον παρέσερνε στη βάση του λόφου. Αυτό ήταν το μαρτύριό του ως το τέλος του χρόνου.

Ο γιός του Σίσυφου, ο Γλαύκος κληρονόμησε επίσης την ευφυία του παππού Αίολου που όμως δεν διαχειρίστηκε με σύνεση. Ήταν ιππέας και διέπραξε ύβρη κατά της θεάς Αφροδίτης όταν δεν άφηνε τις φοράδες του να ζευγαρώσουν ελπίζοντας ότι θα τις κάνει πιο δυνατές και γρήγορες όταν λάμβαναν μέρος σε αρματοδρομίες. Ως γνωστόν η θεά Αφροδίτη ήταν ενάντια σε κάθε βεβήλωση της φύσης κυρίως από την ανθρώπινη ραδιουργία, έτσι εξοργίστηκε μ΄ αυτήν την πρωτάκουστη βιαιότητα του Γλαύκου. Φρόντισε να οδηγήσει τις φοράδες έξω από τον σταύλο και τις έβαλε να βοσκήσουν ένα ειδικό χορτάρι. Την επόμενη μέρα που ο Γλαύκος έζεψε τα άλογα στο άρμα του εκείνα αφήνιασαν και ανέτρεψαν το άρμα τον παρέσυραν στο έδαφος και εκεί τον κατασπάραξαν ζωντανό! Ο Γλαύκος τιμωρήθηκε με φρικτό τρόπο για την επιζήμια επέμβαση στη φύση που είχε διαπράξει. Σίγουρα ποτέ κανένας θνητός δεν γλίτωσε και επειδή οι μύθοι είναι αντιγραφή της πραγματικότητας, όλοι όσοι επεμβαίνουν στη φύση με άσχημο τρόπο, αργά ή γρήγορα πληρώνουν αυτό το λάθος. Έχουμε πλήθος παραδειγμάτων και δυστυχώς θα έχουμε στο μέλλον και άλλα.

Ο Βελλερεφόντης γιος του Γλαύκου, ήταν ένας νέος με εξαιρετική ομορφιά και γενναιότητα. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι οι όμορφοι άνθρωποι είναι ευλογημένοι από τους θεούς. Φυσικά ο Βελλερεφόντης είχε κληρονομήσει την ευστροφία και την εφευρετικότητα του προπάππου του, του Αίολου, τον ατίθασο χαρακτήρα του παππού Σίσυφου αλλά και την αλαζονεία του πατέρα του Γλαύκου. Όμως οι άνθρωποι με τόσα χαρίσματα αν δεν έχουν σύνεση, ταπεινοφροσύνη, σεβασμό, αυτοπειθαρχία και πόθο να βελτιωθούν έχουν τραγικό τέλος. Ο λαός έχει μια έκφραση γι’ αυτό: «Έχει όλα τα μπαλαντέρ της τράπουλας αλλά έχασε την παρτίδα».

Το πρώτο έγκλημα του Βελλερεφόντη, ήταν κατά του αδερφού του. Μάλωσαν και λογόφεραν έντονα και πάνω στον ανεξέλεγκτο θυμό του τον σκότωσε. Όταν κατάλαβε τι έκανε τρομοκρατήθηκε και μετάνιωσε αλλά ήταν πλέον αργά. Άρχισε να περιπλανιέται σε πολλές χώρες γιατί ένιωθε πως δεν μπορούσε να χωρέσει πουθενά μετά από ένα τέτοιο φρικτό έγκλημα.

Κάποια στιγμή έφτασε στην Τίρυνθα και εκεί τον πρόσεξε η βασίλισσα Άντεια και σύζυγος του Προίτου. Η Άντεια ένιωσε πόθο γι’ αυτόν τον όμορφο νεαρό άντρα και τον πλησίασε για να γίνει εραστής της. Ο Βελλερεφόντης φοβήθηκε τις συνέπειες από μια τέτοια σχέση και αρνήθηκε προκαλώντας την οργή της βασίλισσας που ίσαμε εκείνη τη στιγμή κανείς δεν της είχε αρνηθεί τίποτα. Εξοργισμένη και ταπεινωμένη η Άντεια κατέφυγε στην γνωστή τακτική, δηλαδή τον κατηγόρησε στον άντρα της ότι προσπάθησε να τη βιάσει. Ο βασιλιάς όμως δίστασε να τιμωρήσει με θάνατο έναν ικέτη, ήταν ενάντια στην ηθική αυτό το ατόπημα. Ήξερε ότι αν το έκανε θα γινόταν το θύμα των Ερινυών που θα ζητούσαν εκδίκηση. Έτσι μετέθεσε την ευθύνη στον πεθερό του τον Ιοβάτη, βασιλιά της Λυκίας. Τον έστειλε να δικαστεί εκεί μ΄ ένα σφραγισμένο γράμμα που έλεγε: «Σε παρακαλώ, απάλλαξε τον κόσμο από τον κάτοχο της επιστολής. Προσπάθησε να βεβηλώσει την γυναίκα μου και κόρη σου». Ο βασιλιάς της Λυκίας έστειλε τον νεαρό σε μια σειρά επικίνδυνων αποστολών με σκοπό να σκοτωθεί μόνος του.

Ο πρώτος άθλος ήταν να σκοτώσει τη Χίμαιρα, ένα μυθικό τέρας με τρία κεφάλια, σώμα λιονταριού, γίδας και φιδιού και έβγαζε φωτιές από τη μύτη κατακαίγοντας τα πάντα. Η Χίμαιρα ήταν γέννημα του Τυφώνα και της Έχιδνας. Ο Βελλερεφόντης όπως προανέφερα ήταν ευφυής και πολυμήχανος όπως όλοι οι άντρες της γενιάς του. Έτσι ζήτησε τη συμβουλή ενός μάντη που αφού είδε του κινδύνους του έδωσε ένα τόξο, μια φαρέτρα με βέλη και ένα ακόντιο που αντί για μύτη είχε ένα τεράστιο κομμάτι μόλυβδο. Κατόπιν του έδωσε οδηγίες πώς να πιάσει τον πανέμορφο Πήγασο, το θεϊκό φτερωτό άλογο που ήταν γιος της Μέδουσας από τον βιασμό της από τον Ποσειδώνα. Του είπε σε ποια πηγή πίνει νερό και ξεκουράζεται και ποια ήταν η κατάλληλη τακτική να του περάσει χαλινάρια και να το καβαλήσει για να το ημερέψει. Μόνο με τον Πήγασο θα μπορούσε να πλησιάσει τη Χίμαιρα και να την κατατροπώσει. Ο Βελλερεφόντης τα έπραξε όλα αυτά και πλησίασε τη Χίμαιρα μπήγοντας στον λαιμό της το ακόντιο με τον μόλυβδο. Από την θερμοκρασία έλιωσε αμέσως το μέταλλο, χύθηκε στα πνευμόνια της και πέθανε από πνιγμό. Όμως οι δοκιμασίες δεν τελείωσαν εδώ.

Γυρίζοντας αντιμετώπισε τις Αμαζόνες και νίκησε επίσης τον άγριο λαό πολεμιστών, τους Σόλυμους. Ο Βελλερεφόντης επιστρέφοντας από την επιτυχή διεκπεραίωση των τριών άθλων που του έθεσε ο Ιοβάτης, έπεσε σε ενέδρα από επίλεκτους σωματοφύλακες του βασιλιά που τους έστειλε να τον εξοντώσουν. Ο Βελλερεφόντης μετά από μια δύσκολη μάχη τους σκότωσε όλους. Τότε ο Ιοβάτης κατάλαβε ότι ο Βελλερεφόντης είχε θεϊκή καταγωγή και όχι μόνο σταμάτησε τις προσπάθειες να τον σκοτώσει αλλά τον έχρισε και διάδοχό στον θρόνο της Λυκίας και του έδωσε την κόρη του για σύζυγο.

Άλλη παραλλαγή του μύθου λέει ότι ο Βελλερεφόντης επέστρεψε στην Τίρυνθα, προσποιήθηκε ότι ήταν ερωτευμένος με την Άντεια, την παρέσυρε, την ανέβασε στον Πήγασο και μόλις έφτασαν ψηλά στον ουρανό την γκρέμισε στη θάλασσα κοντά στη Μήλο τιμωρώντας την για τις δοκιμασίες που υπέφερε εξαιτίας της.

Ως εκείνη τη στιγμή ο Βελλερεφόντης κατάφερε να χρησιμοποιήσει την ευφυΐα που κληρονόμησε από την γενιά του για την πρόοδο και την εξέλιξη του από έναν φονιά και περιπλανώμενο ικέτη σε βασιλιά. Όμως η αλαζονεία του φούντωσε παντοδύναμη και μεθυσμένος από την ψευδαίσθηση της εξουσίας, πίστεψε ότι μπορούσε να γίνει ομοτράπεζος των θεών. Ξέχασε πως στον Όλυμπο οι θνητοί ανεβαίνουν μόνο όταν το επιτρέψουν οι θεοί και άρχισε να καλπάζει με τον Πήγασο προς το παλάτι των θεών. Ο Δίας βλέποντας την ανάρμοστη συμπεριφορά του, έστειλε μια μύγα να τσιμπήσει τον Πήγασο. Το άλογο τρόμαξε και τον πέταξε στο κενό και σκοτώθηκε.

Έτσι η γενιά του ανέμου έληξε άδοξα.

Πέραν από το προφανές – τα αποτελέσματα της πονηριάς, της αλαζονείας και της ύβρεως- ο μύθος έχει και άλλες προεκτάσεις. Όσο και αν έχει αποδείξει η επιστήμη ότι μερικά χαρακτηριστικά, όπως η ευφυία, είναι κληρονομικά αυτό που προέχει είναι να χρησιμοποιούμε τα αυτά τα χαρίσματα με ωριμότητα και ηθική. Δυστυχώς όμως αυτές οι δύο αξίες δεν κληρονομούνται αλλά εξαρτώνται από το οικογενειακό περιβάλλον που μεγαλώνει κάθε άνθρωπος και από την προσωπικότητά του, όπως αυτή πλάθεται από τα προσωπικά βιώματα. Αν κάποιος δεν διδαχτεί την αξία σε ό,τι είναι κρυμμένο στη ζωή, από την οικογένεια του οφείλει να το μάθει σαν ενήλικας πλέον. Αλλιώς ο άνθρωπος μπορεί να έχει χαρίσματα αλλά θα χάσει στη ζωή του τα πάντα. Έχουμε άπειρα παραδείγματα ανθρώπων με μεγάλο δείκτη ευφυίας, με μόρφωση, με περιουσία που καταλήγουν ρακένδυτοι περιπλανώμενοι χωρίς να κατορθώσουν τίποτα σπουδαίο στη ζωή τους αλλά ούτε τα ευκόλως εννοούμενα.

Ναι, οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν στην κληρονομικότητα των χαρισμάτων και υπέθεταν πως ο ένας απόγονος των θεών και των ημίθεων θα έχει την ίδια ευτυχή κατάληξη, την αιώνια ζωή και την άνοδο στον Όλυμπο. Δυστυχώς όμως δεν ήταν πάντα έτσι. Οι θνητοί με θεϊκή καταγωγή ναι μεν κληρονομούσαν όλες τις χάρες, ευφυία, ανδρεία, ταλέντα, έφεση στις τέχνες, το χάρισμα της προφητείας κ.α. αλλά όταν πρόσβαλλαν τους θεούς, αν δεν έδειχναν δηλαδή ευγνωμοσύνη, ταπεινοφροσύνη, σύνεση, αγάπη, τότε οι ίδιοι και μόνο οι ίδιοι είναι υπεύθυνοι για το κακό τους τέλος, όπως οι απόγονοι του Αίολου εν προκειμένω.

Ο Αίολος ήταν ημίθεος αλλά και το πνεύμα του ανέμου, ανταμείφθηκε για την ευσέβειά του από τους θεούς. Ο γιος του όμως ο Σίσυφος δεν έχει συνείδηση και έχει μια τρομακτική αιώνια τιμωρία γι’ αυτό. Όπως και ο γιός και ο εγγονός του επίσης.

Πως λοιπόν μπορούμε να παρέχουμε στα παιδιά μας ένα πλαίσιο αξιών μέσα από το οποίο θα αναπτύξουν τα ταλέντα τους χωρίς να υποπέσουν στο μέγα σφάλμα της αλαζονείας και στην πλάνη του μεγαλείου; Είναι δίκοπο μαχαίρι αυτή η δύσκολη δουλειά. Γιατί αν είναι πολύ αυστηρό το πλαίσιο θα καταπνίξει το ταλέντο. Από την άλλη η ασυδοσία και η παντελής έλλειψη μέτρου θα οδηγήσει στον υποβιβασμό ή την κακοποίηση των έμφυτων χαρισμάτων. Δύσκολη υπόθεση να βρεθεί το μέτρο. Δύσκολη η δουλειά των γονιών κα βαρύ το τίμημα της γονεϊκότητας.

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό στην ιστορία των απογόνων του Αίολου είναι πως οι πατέρες είναι απόντες και δεν βοηθάνε στον σχηματισμό του κατάλληλου πλαισίου. Τα χαρίσματα είναι μεν κληρονομικά όμως δεν υπάρχει κάποια σχέση στοργής και υποστήριξης μέσα από την οποία θα συνειδητοποιήσουν τα παιδιά τα όριά τους. Ο Αίολος απασχολημένος με τους ανέμους του αφήνει μόνο τον Σίσυφο. Ο Σίσυφος έχει προτεραιότητα την κλεψιά και την εξαπάτηση και δεν ασχολείται με τον Γλαύκο. Ο Γλαύκος πάλι απορροφημένος με τις αρματοδρομίες παραγκωνίζει το μεγάλωμα του Βελλερεφόντη. Και ο Βελλερεφόντης ο πλέον χαρισματικός της γενιάς του και αυτός που μοιάζει περισσότερο στον προπάππου του τον Αίολο είναι αδύνατον να συγκρατηθεί γιατί απλούστατα κανείς δεν του το δίδαξε. Έπρεπε να δολοφονήσει τον αδερφό του για να καταλάβει πως δεν μπορεί να διαχειριστεί τον θυμό του. Είναι πλέον ενήλικος και είναι φοβερά δύσκολο να το πετύχει. Στις κρίσιμες στιγμές αντιστάθηκε στα τεχνάσματα και τις δοκιμασίες που υποβλήθηκε αλλά δεν είχε την πολυτέλεια της προσωπικής μεγαλοσύνης.

Με λίγα λόγια αυτή η έξυπνη αλλά αλαζονική οικογένεια μας διδάσκει πολλά. Την προσωπική επιλογή του δρόμου ζωής, την υπευθυνότητα, την ωριμότητα να χρησιμοποιούμε τα χαρίσματά μας για το καλό το δικό μας αλλά και της ανθρωπότητας, την καταλυτική δύναμη της ευγνωμοσύνης, την αναγνώριση ότι δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου, την κατανόηση του ενός και μοναδικού συμπαντικού νόμου: ό,τι δίνεις παίρνεις σ’ αυτήν τη ζωή.

Όλοι έχουμε ταλέντα καθώς και την ικανότητα να τα χρησιμοποιήσουμε για καλό ή για κακό. Ίσως τα ταλέντα μας να είναι προϊόν ενός ενθαρρυντικού περιβάλλοντος ή ίσως μέρος της κληρονομιάς μας από γενιά σε γενιά, όπως ακριβώς τα εξωτερικά χαρακτηριστικά μας. Κατά τη γνώμη μου ισχύουν και τα δυο. Όπως και να έχει η ιστορία μάς έχει διδάξει πως η ευφυία χωρίς σεβασμό για την σημασία και την αξία των άλλων αποδεικνύεται χάρισμα που καταστρέφει τον κάτοχό του.

Οι αρχαίοι Έλληνες έδιναν μεγάλη σημασία στον σεβασμό στους θεούς αλλά κάτι τέτοιο δεν απαιτεί κάποιο θρησκευτικό πλαίσιο, αν και όλες οι θρησκείες μοιάζουν σ’ αυτόν τον κώδικα επικοινωνίας με το θείο. Αυτό που μας διδάσκουν οι πρόγονοί μας είναι η ευσέβεια στη ζωή, στην ενότητά της και η επίγνωση της αξίας όλων των ζωντανών πλασμάτων. Οι θεοί δεν είναι τίποτα άλλο από σύμβολα των πολλών πλευρών της ίδιας της ζωής. Ο Βελλερεφόντης μας διδάσκει πως όσο και ικανοί να είμαστε δεν μπορούμε να εποφθαλμιούμε τον «Όλυμπο» αλλά να χρησιμοποιούμε όσο ζούμε τα χαρίσματα μας με σεβασμό και ταπεινοφροσύνη.

Η ιστοσελίδα μου

https://www.angeligeorgia.gr

Τα Podcast μου:

https://angeligeorgiastoryteller.gr

https://mithoikaipolitismoi.gr

https://fotinakalimerakiametingeorgia.gr

https://akougontasmetingeorgia.gr

https://syzitontasmetingeorgia.gr

https://theatromeangeligeorgia.gr

Το κανάλι μου στο you tube

https://www.youtube.com/@angeligeorgia808/featured

Facebook σελίδα Αγγελή Γεωργία: