ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ-ΘΕΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ-2022-07-09

Θεός του φωτός και του ήλιου, της ποίησης, της μουσικής και της μαντείας. 

Στον ύμνο για τον Πύθιο Απόλλωνα, οι Μούσες έψαλλαν, οι Χάριτες και οι Ώρες χόρευαν και ο Απόλλωνας έπαιζε τη λύρα του. Γι' αυτό και ήταν ο αρχηγός του χορού των Μουσών, ο Μουσηγέτης. Η λύρα ήταν το όργανο του. 

Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν δώσει τα επίθετα

• αειγενέτης (εκείνος που γεννιέται ασταμάτητα) 
• ακερσεκόμης 
• εκατήβολος (που ρίχνει τα βέλη του από μακριά) 
• Φοίβος (ο λαμπερός θεός) 
• χρυσοκόμης (αυτός με τα ξανθά και χρυσά μαλλιά). 

Η γέννηση του Απόλλωνα

Ο Απόλλωνας γεννήθηκε από την ένωση του Δία και της Λητούς (Θεογονία στίχοι 918-920). Η Λητώ, κυνηγημένη από την Ήρα, περιπλανήθηκε από περιοχή σε περιοχή για να βρει ένα μέρος να γεννήσει τον Απόλλωνα μέχρι που ξαφνικά εμφανίστηκε μέσα από τη θάλασσα η αδελφή της Αστερία, ως νήσος Δήλος και δέχτηκε τη Λητώ. 

Η Λητώ γέννησε τον Απόλλωνα κάτω από ένα φοίνικα (Ομηρικός ύμνος στίχοι 1-18). Ο φοίνικας συμβολίζει την αυγή, δηλαδή το πορφυρό χρώμα που βάφεται ο ουρανός στην ανατολή, πριν την εμφάνιση του ήλιου. 

Απόλλωνας και Δελφοί

Πριν την εμφάνιση του Απόλλωνα, το μαντείο των Δελφών ανήκε σε πολλές άλλες θεότητες όπως η Γαία, η Θέμιδα και η Φοίβη. Η Γαία έδωσε το μαντείο στη κόρη της Θέμιδα και αυτή με τη σειρά της στη Φοίβη. Από τη Φοίβη η κατοχή του μαντείου πέρασε στον Απόλλωνα (Αισχύλος, Ευμενίδες στίχοι 1-8). Η διαδοχή της λατρείας στους Δελφούς από τη Γαία στον Απόλλωνα φανερώνει τη σύγκρουση ανάμεσα στην παλαιά και τη νέα τάξη, ανάμεσα στους δαίμονες της Γης και τους θεούς του Ολύμπου.  

Το μαντείο φύλαγε ένας δράκος, ο Πύθωνας. Η Ήρα είχε στείλει τον Πύθωνα να κυνηγήσει τη Λητώ για να μη γεννήσει. Αλλά δεν μπόρεσε τελικά να εμποδίσει τη γέννηση του Απόλλωνα και της Άρτεμης και επέστρεψε στον Παρνασσό. Ο Απόλλωνας έριξε ένα χρυσό βέλος και σκότωσε τον Πύθωνα. Έτσι έγινε κύριος του μαντείου και ονομάστηκε Πύθιος. Επειδή όμως είχε πέσει σε ηθικό παράπτωμα για το φόνο του Πύθωνα, αποφάσισε να αυτό-εξοριστεί για ένα χρόνο στα Τέμπη και να εξιλεωθεί. Μετά επέστρεψε στους Δελφούς με μια δάφνη στα χέρια του.

Ο Υπερβόρειος Απόλλωνας

Ένας από τους πλέον αινιγματικούς μύθους είναι αυτός του Υπερβόρειου Απόλλωνα. Η Υπερβορεία ήταν η χώρα που επισκεπτόταν κάθε χειμώνα ο Απόλλωνας με το ιπτάμενο άρμα του, που το έσερναν κύκνοι και επέστρεφε την άνοιξη στη Δήλο και τους Δελφούς. Σύμφωνα με την παράδοση, η μητέρα του Λητώ, καταγόταν από μια φανταστική χώρα του μακρινού Βορρά που βρισκόταν πέρα από τα Ριπαία Όρη. Όταν πλησίαζε η στιγμή της γέννησης του Απόλλωνα, πήγε στη Δήλο συνοδευόμενη από τις δυο Υπερβόρειες παρθένες Άργη και Ώπι. Άλλες δυο παρθένες, η Λαοδίκη και η Υπερόχη, μετέφεραν τα θεϊκά αντικείμενα που θα βοηθούσαν τη Λητώ να γεννήσει. Οι Υπερβόρειες Παρθένες θεωρούνταν τροφοί του θεού και έμειναν για πάντα στη Δήλο. 

Σε αυτή τη χώρα, βασίλευε ο Απόλλωνας. Οι Υπερβόρειοι θεωρούνταν οι αγαπημένοι ιερείς και υπηρέτες του θεού. Όταν ο Απόλλωνας ήταν στη Δήλο και τους Δελφούς, έστελναν δώρα και προσφορές για να τον τιμήσουν. Η μυθική χώρα των Υπερβορείων έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην εγκαθίδρυση της λατρείας του Απόλλωνα στην Ελλάδα.

Στο τέλος του φθινοπώρου, όταν ο θεός ήταν έτοιμος να φύγει για την μακρινή χώρα, έψελναν ύμνους που είχαν θλιμμένο τόνο. Τραγουδούσαν την αποδημία του Απόλλωνα στην Υπερβορεία. Την άνοιξη τραγουδούσαν κλητικούς ύμνους, δηλαδή καλούσαν το θεό να επιστρέψει από την πολύμηνη απουσία του και γιόρταζαν την επιδημία του θεού. Ο Απόλλωνας ερχόταν πάνω σε ένα άρμα που το έσερναν κύκνοι και κρατούσε στο χέρι του τη λύρα και τη δάφνη. Στους Δελφούς τιμούσαν την επιστροφή του με τη γιορτή των Θεοφανίων.